Szlak rowerowy Śladami zabytków techniki Doliny Rzeki Kamiennej (niebieski)

Szlak o długoœci około 70 kilometrów, bogaty w zabytki i inne atrakcje. Niemal na całej trasie wiedzie drogami asfaltowymi o małym i œrednim natężeniu ruchu, z niewielką iloœcią podjazdów. Jest częœcią długodystansowego Transwojewódzkiego Szlaku Rowerowego Berlin –Lwów.

Najważniejszą grupę obiektów na trasie szlaku stanowią zgodnie z jego nazwą, zabytki dawnego przemysłu i techniki. Należą do nich: zespół wielkopiecowy w Starachowicach, monumentalne ruiny walcowni w Nietulisku, ruiny fabryki tektury „Witulin” w Dołach Biskupich, pozostałoœci „fabryk żelaznych” w Michałowie, Brodach, Wąchocku i Rejowie, kolekcja samochodów Star w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach i Starachowicka Kolej Wąskotorowa.
Jadąc szlakiem natkniemy się również na ważne obiekty sakralne (np. romańskie Opactwo Cystersów w Wąchocku, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Kałkowie-Godowie i Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej), zabytki architektury (np. zespół pałacowo-parkowy w Ostrowcu ŚŒwiętokrzyskim) i inne atrakcje (np. Muzeum Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej, nowoczesna wystawa paleontologiczna w starachowickim Muzeum, liczne rekreacyjne zbiorniki wodne).

Punkty trasy:

1. Muzeum Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej –- jedna z największych kolekcji militariów w Polsce, obejmująca plenerową ekspozycję sprzętu bojowego, mundury, wyposażenie i broń zgromadzone w salach muzealnych oraz eksponaty i dokumenty związane z działalnoœcią partyzantów w Górach ŒŚwiętokrzyskich. Siedzibą Muzeum jest budynek administracji dawnej huty „Rejów” z 1. poł. XIX w. W pobliżu znajdują się pozostałoœci wielkiego pieca z XVIII w.
2. Kościół św. Józefa w Skarżysku - Kamiennej - drewniany z 1928 r. Na jego plebanii wielokrotnie bywał oraz zmarł w 1957 r. poeta Leopold Staff.
3. Kościół Najświętszego Serca Jezusa w Skarżysku - Kamiennej - okazała neogotycka kamienna świątynia z początku XX w.
4. Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej - z wierną kopią wileńskiej Ostrej Bramy.
5. Rezerwat archeologiczny Rydno - ukryty pod powierzchnią piaszczystych nadrzecznych wydm unikalny kompleks kilkuset (lub więcej) reliktów obozowisk z epoki kamienia (głównie schyłkowego paleolitu i mezolitu) skupionych wokół kopalni ziaren hematytu – surowca do wyrobu czerwonego rytualnego barwnika.
6. Opactwo Cystersów w Wąchocku -ufundowane w 1179 r., wzniesione na przeł. XII i XIII w. , jeden z najcenniejszych w Polsce zabytków późnoromańskich. Zachował się późnoromański kościół oraz szereg wnętrz klasztornych z czasów budowy, m. in. kapitularz, fraternia, karcer, refektarz. Na terenie Opactwa funkcjonuje Muzeum Pamięci Walki o Niepodległość Narodu i Panteon Pamięci Podziemnego Państwa Polskiego 1939-1945.
7. Pałac Schoenberga w Wąchocku - ruiny okazałej kamienicy i zespołu budynków fabrycznych z pocz. XIX w. z urządzeniami hydrotechnicznymi. W pobliżu zbiornik wodny, kompleks rekreacyjno-sportowy i skwer z Pomnikiem Sołtysa.
8. Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach - na terenie i w budynkach dawnych hut (obiekty z 1841 r. oraz zachowany kompletny ciąg technologiczny z 1899 r., jedyny w Europie) prezentowane są m.in. zbiory związane z górnictwem i hutnictwem, nowoczesna multimedialna wystawa paleontologiczna oraz kolekcja samochodów ciężarowych Star (np. Star 20, replika Stara papamobile, Star 266R uczestnik Rajdu Paryż-Dakar 1988) i taboru przemysłowej kolei wąskotorowej.
9. Starachowicka Kolej Wąskotorowa - jest pamiątką po bogatej niegdyś sieci kolei wąskotorowych w okolicach Starachowic. Obecnie w sezonie letnim wykonuje kursy turystyczne na dwóch odcinkach: Starachowice-Lipie oraz Iłża-Marcule. SKW dysponuje również Minimuzeum i lokomotywownią z taborem.
10. Kirkut w Starachowicach - funkcjonował do 1946 r., jeden z większych w regionie.
11. Ruiny walcowni i pudlingarni w Michałowie - z I poł. XIX w., zachowane są ruiny hal fabrycznych, układ wodny i część osiedla dla pracowników.
12. Fragment kamiennego przelewu w Brodach - z lat 1836-1941, będącego niegdyś częścią układu wodnego pudlingarni i walcowni zniszczonych przez powódź w 1903 r.
13. Skały w Krynkach - rezerwat geologiczny, odsłonięcia piaskowców dolnotriasowych w formie grzybów skalnych, kazalnic, bloków i okapów, jaskinie pseudokrasowe.
14. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Kałkowie-Godowie - powstało w latach 80-tych XX wieku. Na rozległym terenie znajduje się wiele obiektów, m.in.: dwupoziomowy Kościół, Golgota Martyrologium Narodu Polskiego, Panorama Świętokrzyska, Dom Jana Pawła II, Droga Martyrologii Ludu Świętokrzyskiego i inne.
15. Ruiny fabryki tektury Witulin w Dołach Biskupich - zbudowanej na przełomie XIX i XX w. przez rodziców pisarza Witolda Gombrowicza.
16. Zespół urbanistyczno-przemysłowy w Nietulisku - monumentalne ruiny walcowni z I poł. XIX w. wraz z kompletnie zachowanym układem wodnym oraz budynkami suszarni, magazynów, portierni, dyrekcji (obecnie szkoła) i osiedlem przyfabrycznym.
17. Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostrowcu Świętokrzyskim - z dawnym pałacem hrabiów Wielopolskich z końca XIX w., obecnie Muzeum Historyczno-Archeologiczne udostępniające bogate i różnorodne zbiory związane głównie z archeologią, historią i sztuką Regionu. Oddziałem Muzeum jest Rezerwat Archeologiczny Krzemionki.

Tekst oraz mapa pochodzą ze strony: https://www.powiat.starachowice.pl/?pid=57